باغ ارم ؛ عطر بهار نارنج

باغ ارم از جاذبه های گردشگری شیراز است که به‌واسطه درختان مرکبات و خیابان طویلی با سروهای باشکوه در طرفینش، محبوبیت زیادی بین گردشگران دارد.

علاوه بر کوشک اصلی عهد قاجار که هسته مرکزی این باغ را تشکیل می‌دهد؛ سرونازهای بلند و کهن، زیبایی آن را دوچندان کرده‌اند. باغ ارم شیراز با مساحتی بالغ بر ۱۱۰,۳۸۰ متر مربع در ۱۴ آبان سال ۱۳۵۳ به ثبت ملی رسید.

تاریخچه باغ ارم شیراز

تاریخچه باغ ارم شیراز دقیقا مشخص نیست، اما شواهد تاریخی سابقه آن را به دوره سلجوقیان منتسب می نماید.

گویا باغ ارم به خواست و دستور اتابک قراچه حاکم فارس در قرن ششـم احداث شده است، باغ ارم به لحاظ گونه شناسی، تا اواخر دوران زندیه یک باغ « حکومتی » بوده، و از اواخر دوران زندیه و سلطنت فتحعلی شاه قاجار با واگذاری آن به سران ایل قشقایی به یک باغ سکونتی حکومتی تبدیل می شود و امروز یکی از زیباترین نمونه های طراحی باغ ایرانی است..
باغ ارم شیراز با ۱۱۰ هزار متر مربع وسعت، در زمینی مستطیل شکل بنا شده است. این باغ از دو طرف شمالی و جنوبی به خیابان‌های اطراف راه دارد. یکی از دروازه‌های آن به سمت بلوار معلم و دیگری به سمت بلوار جام جم باز می‌شوند. سمت چپ و راست باغ نیز به خانه‌های مسکونی و باغ‌های دیگر محدود می‌شود. همچنین نرده‌های دورتادور باغ مزین به یاس‌های امین‌الدوله و اناری هستند.

چیزی که نمای باغ و عمارت آن را بیش از پیش با شکوه جلوه می‌دهد، ساخت بنای اصلی آن بر روی بلندی است. این باغ از شرق به غرب شیب دارد و عمارت اصلی آن بر روی بلندترین نقطه‌ی آن واقع شده است.

از سوی دیگر حوض مستطیل شکل جلوی عمارت با آن فواره‌هایش نیز حجت را بر زیبایی باغ تمام کرده است! در هر ۴ طرف این حوض بزرگ ۳۳۵ متر مربعی، نخل‌های بلندقامتی را خواهید دید که ستون‌های طبیعی باغ هستند.
عمارت اصلی باغ ارم سه طبقه است و دو ستون دوار آن شکوه خاصی به باغ بخشیده‌اند که یادآور تخت جمشید زیبا هستند. این عمارت از شاهکارهای دوره قاجار به شمار می‌رود که با الهام از معماری دوران صفویه و زندیه ساخته شده است.

درست بالای سردر ورودی عمارت نقاشی‌های زیبایی از قصه‌های شاهنامه و نبرد شاهان قجری به تصویر کشیده شده است که نشان از ذهن هنرمند سازندگان آن دارد.

اما مثل خیلی از عمارت‌های دیگر، بنای باغ دارای سرداب یا تالار حوض‌خانه است که در طبقه زیرین آن قرار دارد. نهر آبی که حوض عمارت را پر می‌کند با عبور از این سرداب، طراوت و خنکی با خود به این تالار می‌آورد.

در زمانی که وسایل خنک کننده در ساختمان‌ها وجود نداشت، ساکنان برای رهایی از گرمای طاقت‌فرسای تابستان به سردابه‌ها پناه می‌آوردند. دیواره‌ها و کف سرداب نیز با کاشی‌های رنگارنگ تزئین شده است تا فضایی مطلوب برای دورهمی‌های تابستانه ایجاد کند.

در و پنجره‌های باغ نیز چیزی از زیبایی کم ندارند. این بنا دارای چندین پنجره مشبک آهنی است تا حسابی نورگیر باشد. درهای عمارت نیز اغلب از چوب ساج ساخته شده‌اند و به همین علت تا به امروز پابرجا مانده‌اند. روی این درهای چوبی منبت‌کاری‌های انجام شده که در نوع خود آثار نفیسی به شمار می‌روند.

طاق‌های دایره‌ای، نقاشی‌های رنگ روغن و زنده‌ی آن، کاشی‌کاری‌ها، مقرنس‌ها، پنجره‌های بزرگ و رو به باغ، ستون‌های سنگی و استوار، گچ‌بری‌ها، منبت‌کاری‌ها و حجاری‌ها همه و همه شکل و شمایل ویژه‌ای به عمارت باغ بخشیده‌اند تا شبیه هیچ جای دیگری نباشد!