سد عباسی نازک ترین سد قوسی جهان

طاق شاه عباسی قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین سد قوسی جهان با ارتفاع ۶۰ متر ارتفاع و با عرض تاج ۱ متر نازکترین سد جهان و همچنین برای مدت ۵۵۰ سال بلندترین سد در جهان است .

این سد در نزدیکی روستای خرو و در فاصله ۲۷ کیلومتری شهر طبس در نزدیکی چشمه آب گرم مرتضی علی قرار دارد که با بیش از ۷۰۰ سال قدمت از آثار تاریخی دوران صفویه محسوب می‌شود.
این سد را در بین دو صخره ساخته و در قسمت پائینی آن خروجی ایجاد کرده اند. این خروجی برای جلوگیری از فشار بیش از حد به سد تعبیه شده است. در زمان هایی که سیلاب های قوی وارد این تنگه می شدند این سد با نحوه ساخت متفاوت خود از حرکت سیل با فشار شدید به شهر جلوگیری می کرد.

معماری و مصالح ساخت سد

در ساخت این بنا از سنگ هایی با پهنای متفاوت استفاده شده که به صورت شعاعی تا دیواره کوه ادامه یافته و وجود طاق در قسمت زیر آن سبب شده تا مقاومت آن در برابر فشار آب بسیار افزایش یابد. قسمت بالایی این بنا نیز با استفاده از قلوه سنگ ایجاد شده که برای پوشش پهنای بیشتری از دهانه دره شکل قوسی شکل به خود گرفته است.

در پایین نیز محفظه خروجی آب قرار داشته و که به واسطه آن رسوبات در پشت سد جمع نشده و سبب شده تا این بنای تاریخی برای هزاران سال همچنان پابرجا و استوار مانده باشد.

چشمه آبگرم مرتضی علی طبس

خوب پس از اینکه به بازدید از سد شاه عباسی در طبس رفتید حیف است که به سمت چشمه آبگر مرتضی علی سری نزنید. این چشمه به دو بخش سرد و گرم تقسیم می شود و شما با قدم زدن آن احساسی بی نظیر را تجربه خواهید کرد. علت این پدیده ی جالب طبیعی این است که آب گرم چشمه مرتضی علی از دیواره های سمت راست به داخل رودخانه می ریزد و همین موضوع سبب اختلاف دمای ۱۰ درجه ای در این چشمه می شود. غلظت بیشتر آب گرم و تفاوت ساختاری آن با آب سرد جاری در کف رودخانه باعث می‌شود این آب‌ها تا مسافت حدود سیصد متری بستر رودخانه هم پیش بروند، در حالی که به طور کامل با هم مخلوط نشده ‌اند و در بستر رودخانه قابل تفکیک می باشند، از همین رو مشاهده خواهید کرد که در یک طرف رودخانه آب سرد و در طرف دیگر آب گرم جریان دارد.