قائن، نگینی کهن در دل خراسان جنوبی
قائن، نگینی کهن در دل خراسان جنوبی، با تاریخ پرافتخار و طبیعت سرسختش، روایتی از استقامت و اصالت را در ذهن هر مسافری حک می‌کند.
این شهر که نامش با ارزشمندترین طلای سرخ جهان، زعفران، گره خورده است، بیش از هر چیز نماد مقاومت در برابر سختی‌های طبیعت و تاریخ است.
قائن را بسیاری با زعفران مرغوبش می‌شناسند. وقتی پاییز از راه می‌رسد، مزارع بنفش رنگ زعفران، جلوه‌ای تماشایی به دشت‌های اطراف شهر می‌بخشند. چیدن گل‌ها در سحرگاهان و جداسازی کلاله‌های طلایی، هنوز هم به روشی سنتی انجام می‌شود و گویی رازی است که از گذشتگان به امروز رسیده است. این «طلای سرخ» نه تنها اقتصاد منطقه را می‌گرداند، بلکه هویتی فرهنگی به مردم قائن بخشیده و صبر و دقت را به آنان آموخته است.
اما قائن تنها شهر زعفران نیست. ارگ قائن، نماد استواری این دیار، بر بلندای شهر خودنمایی می‌کند. این ارگ عظیم خشتی، با قدمتی که به پیش از اسلام می‌رسد، شاهد جنگ‌ها، شکست‌ها و پیروزی‌های بسیاری بوده است. دیوارهای بلند و برج و باروهایش، داستان مقاومت در برابر مهاجمان را در سینه دارند. این بنا، مشابه‌های معروف‌تری مانند ارگ بم دارد، اما شکوه و عظمت خود را به تنهایی حفظ کرده و سکوت پرصلابت آن، هر بیننده‌ای را به تفکر در گذر زمان وا می‌دارد.
یکی دیگر از جواهرات معماری قائن، مسجد جامع آن است. این مسجد با سابقه‌ای که به دوره ایلخانی می‌رسد، نمونه‌ای درخشان از هنر معماری ایرانی-اسلامی است. ایوان رفیع و بلندش با مقرنس‌کاری‌های ظریف و کتیبه‌های خط کوفی، شکوهی خیره‌کننده دارد. در زیر این ایوان، فضایی خنک و آرامبخش وجود دارد که گویی آدمی را از هیاهوی جهان خارج دور می‌کند و به مکانی برای خلوت و عبادت می‌برد.
مردم قائن، همچون خاک سرزمینشان، سخت‌کوش و مهمان‌نواز هستند. زندگی در منطقه‌ای با آب و هوای نیمه‌بیابانی، به آنان آموخته که چگونه با کم‌آبی کنار بیایند و از زمین، نهایت بهره را ببرند. فرهنگ غنی آنان، آمیخته با آداب و رسومی اصیل و گویش قائنی است که خود گنجینه‌ای زبانی به شمار می‌رود.
در نهایت، قائن شهری است با دو رویه متضاد و همزمان مکمل: رویه سخت و مقاومت‌پذیر که در ارگ و طبیعت کویری آن متجلی است، و رویه لطیف و گرانبها که در عطر زعفران و ظرافت مقرنس‌های مسجد جامعش نهفته است. سفر به قائن، سفری است برای درک این همزیستی زیبا و تجربه‌کردن بخشی اصیل از فرهنگ ناب ایران زمین که با سادگی و شکوهی بی‌نظیر، در گوشه‌ای از خراسان جنوبی جا خوش کرده است.
